Oudere boeken zijn tegenwoordig vaak gratis te downloaden. Zo las ik onlangs 'Robinson Crusoe', oorspronkelijk in 1719 geschreven door Daniel Defoe. Mijn e-boek-versie is gebaseerd op een editie, uit 1801, waarin het oorspronkelijke boek was opgenomen, met twee vervolgen en een kort verhaal over Alexander Selkirk, een 18e eeuwse zeeman die mogelijk model gestaan heeft voor Crusoe.
Ook wie het boek niet gelezen heeft zal enigszins bekend zijn met het verhaal, al was het maar door TV-series als 'Expeditie Robinson' en, van wat langer geleden, 'De Familie Robinson'. Die hebben ook, als thema, mensen die gestrand zijn op een onbewoond eiland.
'Robinson Crusoe' is geen dik boek en het verbaasde me een beetje dat Defoe ook nog een aantal avonturen beschrijft, voor het eiland in beeld komt, en daarna nog een flink aantal bladzijden besteedt, aan de belevenissen van Robinson, terug in Europa. Hij gaat er dan ook in een sneltreinvaart doorheen.
In een handvol bladzijden lezen we hoe de hoofdpersoon, tegen de zin van zijn familie, naar zee gaat, als handelaar. Hoe hij gevangen genomen wordt door piraten en een tijd, als huisslaaf, wordt gebruikt door de piratenhoofdman. Hoe hij ontsnapt, samen met een jongen genaamd Xury. Zijn ervaringen beletten hem niet om Xury vervolgens te verkopen. Daarna sticht hij een plantage, in Brazilië, stapt op een schip om slaven te gaan halen in Afrika en lijdt schipbreuk.
Als enige overlevende spoelt hij aan op een onbewoond eiland, voor de kust van Venezuela, waar hij zich in leven houdt door het kweken van groente en het vangen van vogels, schildpadden en wilde geiten. Hij bouwt een versterkte woning en verdedigt zich tegen kannibalen, die het eiland blijken te gebruiken om er hun verslagen vijanden op te eten. Hij bevrijdt één van die, voor de maaltijd bestemde, slachtoffers en noemt hem Vrijdag. Uiteraard wordt die zijn toegewijde dienaar.
Zo vliegen de jaren voorbij. Op een zekere dag strandt er opnieuw een schip. Er zijn deze keer overlevenden, maar die worden door de kannibalen gevangen genomen. Robinson en Vrijdag weten er een aantal te bevrijden, maar laten deze nieuwe eilandbewoners in de steek als er een Engels schip langs komt. Tussen al deze enerverende gebeurtenissen door zijn er een paar rustmomenten, als Defoe beschrijft hoe Robinson nader tot God komt en Vrijdag het ware geloof probeert bij te brengen.
In deel twee lezen we hoe Crusoe, weer terug in Engeland, een welvarend man wordt, door de inkomsten uit zijn Braziliaanse plantage. Hij trouwt en krijgt kinderen, maar blijft verlangen naar zijn tijd op het eiland. Als zijn vrouw sterft laat hij dus zijn kinderen in de steek om, met een schip vol hulpgoederen en vaklieden, terug te varen. Onderweg pikt hij onder andere een katholieke priester op, die van pas komt om de, toch wat goddeloos levende, eilanders in het gareel te brengen.
In een gevecht met de kannibalen komt zijn trouwe dienaar Vrijdag om het leven. Robinson treurt niet lang en vaart de halve wereld rond, om uiteindelijk in China te belanden. Onderweg is er nog een avontuur op Madagaskar, waar hij niet kan voorkomen dat de bevolking van een dorp, door zijn scheepsgenoten, uitgemoord wordt. Hij maakt ze daarover zoveel verwijten dat ze hem van boord zetten.
Robinson heeft meer begrip voor de kannibalen en de inheemse bevolking van Madagaskar, die het ook niet kunnen helpen dat ze onwetend en met rare gebruiken opgegroeid zijn, dan voor zijn eigen landgenoten. Het is dan ook opmerkelijk dat hij later, in Mongolië, midden in de nacht een dorp binnen sluipt, om een afgodsbeeld te vernielen. Hij en zijn metgezellen moeten daarop vluchten voor de woedende bevolking, maar met een list weten ze zich in veiligheid te brengen.
Via Moskou en Hamburg bereikt Robinson uiteindelijk Den Haag, waar hij op een schip stapt naar huis. De lezer kan helemaal tot rust komen in deel drie, dat gevuld is met vrome gedachten over morele en godsdienstige onderwerpen. Het oorspronkelijke boek was een enorm succes. Deel twee is een stuk minder bekend en deel drie zal door vrijwel niemand gelezen zijn. Dat hoeft ook niet, Robinson Crusoe is desondanks een begrip geworden. Wikipedia schrijft dat het, na de Bijbel, een van de meest vertaalde boeken ter wereld is.
Er zijn een heleboel schrijvers geweest, die hun eigen versie publiceerden van Robinson Crusoe. Bijna al die boeken zijn vergeten, maar sommige zijn ook klassiekers geworden. Zo is 'Gullivers Reizen', van Jonathan Swift, volgens deskundigen, te zien als een commentaar en een parodie op het boek van Defoe.
De 19e eeuwse roman van Johann David Wyss, over de 'Zwitserse Familie Robinson', werd ook heel populair en is in de jaren '70 en '90, van de 20ste eeuw, verwerkt tot films en TV-series. En het TV-programma 'Expeditie Robinson' is natuurlijk ook een gevolg van het, al meer dan 300 jaar oude, verhaal van Defoe. Ik heb er zelf nooit naar gekeken, ik lees liever een goed boek, maar dat programma gaat al meer dan 20 seizoenen mee en bewijst dat het idee, van overleven op een onbewoond eiland, nog steeds tot de verbeelding spreekt.
Bij Project Gutenberg is
'Robinson Crusoe' gratis te downloaden, in verschillende talen,
waaronder Nederlands. Wil je liever voor het boek betalen dan kun je
het ook
bestellen, of downloaden, in allerlei versies bij websites
als bol.com.
2 opmerkingen:
Het boek waarvan iedereen de plot kent zonder dat je er een letter van hebt hoeven te lezen.
@zelfstandig journalist - Ja, maar dan blijkt het toch anders dan je denkt...;o)
Een reactie posten