40 jaar Filmhuis Artishock

Deze maand hebben we het 40-jarig jubileum van Filmhuis Artishock, in Soest, gevierd. Er is in die jaren veel veranderd en een deel daarvan heb ik zelf meegemaakt.

Vroeger was een film een strook celluloid van honderden meters lengte, met perforatie aan de zijkanten, die met 24 beeldjes per seconde door een projector getransporteerd moest worden. Scherpstellen deed je door met de hand aan de lens te draaien. Tegenwoordig zijn films computerbestanden, is de projectie digitaal gestuurd en worden de pauzes vooraf geprogrammeerd. Ik wil niet kinderachtig doen, maar in mijn tijd, laten we zeggen tussen 1985 en 2000, ging dat wel anders.

Ik werd in 1983 lid van de culturele vrijwilligers vereniging Artishock, in Soest, en vrijwel meteen ook van de Muziekwerkgroep en van de Werkgroep Eigen Werk. Kort daarna werd ik redacteur van het verenigingsblad, de Artishockberichten, later ook bestuurslid en heel kort waarnemend voorzitter. Al vrij snel was ik ook vaste bezoeker van het Filmhuis.

Naar het Filmhuis ging ik aanvankelijk vooral voor de gezelligheid. Er werden in Artishock al sinds begin jaren '70 films vertoond. Eerst door de filmclub, eens per maand. In 1978 werd het Filmhuis opgericht dat deel ging uitmaken van het Goois Film Circuit, een samenwerkingsverband van filmhuizen in de regio.

De films die vertoond werden waren van het alternatieve, kunstzinnige soort, soms heel leuk, maar ook wel eens wat minder. Ik ging gewoon, elke donderdag, ongeacht wat er op het programma stond. Er was een groepje min of meer vaste bezoekers waarmee het vaak gezellig en laat werd.

Ik weet het niet meer zeker maar ik denk dat ik na een aantal jaar gevraagd werd om lid te worden van de werkgroep Filmhuis. Kort daarna werd ik opgeleid tot operateur, de persoon die, in de filmcabine, achter de projector zat en dus voor het beeld en geluid zorgde.

We draaiden in die tijd films op 16mm-formaat, dat wil zeggen dat de filmstrook 16mm breed was. Wie in de jaren '60, of '70 zelf filmpjes maakte deed dat meestal op 8mm film. Dit was dus twee keer zo breed en twee keer zo lang. Een film van anderhalf uur werd aangeleverd op 3 spoelen, die elk zo'n 50 centimeter doorsnee hadden. De spoelen kwamen in speciale kunststof dozen.

We hadden in die jaren twee projectoren naast elkaar staan. Je kon dus voor aanvang van de film, twee spoelen klaarzetten. In de pauze moest je dan de laatste spoel, of als het een lange film was twee spoelen, laden. Bij een heel lange film, bijvoorbeeld 'The Unbearable Lightness Of Being', die bijna 3 uur duurde, hadden we meerdere pauzes nodig. Die pauze werd trouwens aangegeven door middel van een dia en een aparte projector.

Twee spoelen achter elkaar draaien betekende dat je, aan het eind van de eerste spoel, over moest schakelen naar de tweede projector. Je zat dan gespannen te kijken wanneer het zover was. Je probeerde in de gaten te houden of de spoel al bijna leeg was en of er een zogenaamd overnametekentje in beeld kwam. Dat was een cirkeltje, blokje, of driehoekje, in de bovenhoek van de film.

Voor de operateur was het de kunst en ook wel de sport om de overname zo soepel mogelijk te laten verlopen. Dus in één beweging de ene projector stil zetten, de andere aan en het geluid omschakelen. Ik was daar nogal kritisch op, voor mezelf, maar als ik in de pauze de bar binnenkwam en zei dat de overname niet geweldig was geweest, was de reactie meestal: O, niets van gemerkt.

Wordt vervolgd.

(Met dank aan Pieter Henke – mijn Filmhuis-mentor – en alle andere werkgroepleden.)

De Strip: De strip van deze week is gemaakt door de Geheimzinnige Hulpman. Klik hier voor deel 1 - deel 2 en deel 3 van dit verhaal. 

Klik hier voor deel 1 - deel 2 - deel 3 en deel 4 van het vorige verhaal.

Klik op de tekening voor een grotere weergave. 

Bezoek ook onze internationale, Engelstalige, website: The Amazing Comics Men