Richard Leeuwenhart – 4 – Een bloedbad in Akko

(We waren vorige week met de Engelse koning Richard Leeuwenhart – en zijn vloot vol kruisvaarders – aangekomen bij de havenplaats Akko, in wat nu het noorden van Israël is. Daar waren andere kruisvaarders, waaronder de Franse koning Filips Augustus, net bezig met een belegering. Die leek aardig te vlotten, tot de beide koningen ziek werden.)

Terwijl Richard en Filips ziek in hun tent lagen verzamelde moslimleider Saladin, buiten de stad, troepen om de belegering te breken. Er was contact tussen de heersers, Saladin stuurde zelfs fruit naar de zieken. Uiteindelijk knapten de twee zieke koningen op en wisten ze Akko tot overgave te dwingen. De belegerden gaven zich over en wisten te bedingen dat hun leven gespaard zou blijven.

De voorwaarden waren dat Saladin gevangen genomen kruisvaarders vrij zou laten, een fragment van het heilige kruis, waaraan Christus gestorven zou zijn, over zou dragen, plus een flinke som geld. Toen dat niet snel genoeg gebeurde liet Richard de krijgsgevangenen, naar schatting 2.700 mannen, vrouwen en kinderen, afslachten. Hij liet dat buiten de stad doen, zodat de troepen van Saladin het goed konden zien. We zouden het nu een schandalige oorlogsmisdaad noemen, maar zijn tijdgenoten vonden het niets bijzonders.

Er werden later verschillende verklaringen voor gezocht. Het zou wraak geweest zijn voor de kruisridders die gesneuveld waren, tijdens de belegering van de stad. Of een represaille voor een eerder voorval, waarbij Saladin een aantal gevangen genomen ridders had laten vermoorden. Er werd ook gezegd dat Richard snel verder wilde en geen manschappen achter wilde laten, om zo'n grote groep gevangenen te bewaken.

Maar er was een Arabische schrijver die het verraad noemde. Er zou aan de bewoners van Akko zijn beloofd dat hun leven gespaard zou worden. Als Saladin ze in de steek zou laten, zouden ze tot slaaf worden gemaakt, niet gedood. Maar Kate Norgate suggereert dat die afspraak misschien een misverstand was. De verschillende partijen konden elkaar alleen verstaan via tolken, vergissingen lagen dan op de loer.

Ik denk dat de moordpartij in Akko ook bedoeld was om de tegenstander vrees aan te jagen. Nu zouden we het een laffe, zinloze en terroristische daad noemen. Het maakte in ieder geval duidelijk dat Richard geen edelmoedige ridder was met alleen maar hoge idealen. Hij kon ruimhartig zijn, als hem dat uitkwam, maar ook bikkelhard. Hij had daarnaast last van buien van oncontroleerbare woede en was iemand die een ruzie niet snel vergat, of vergaf.

(Is het trouwens niet merkwaardig dat elke gewelddadige en gewetenloze leider, zonder moeite, mensen kan vinden om zijn verwerpelijke plannen uit te voeren ? Dat was toen zo en nu nog steeds. Behoorlijk veel mensen vinden het fijn om achter een 'sterke' man aan te lopen, zelfs als dat betekent dat ze misdaden moeten plegen om erbij te horen.)

Naast het laten vermoorden van de krijgsgevangenen deed Richard nog iets anders, dat hem later zelf zuur zou opbreken. Hij wierp het vaandel van een medekruisvaarder, hertog Leopold V van Oostenrijk, dat op het dak van het paleis van Akko wapperde, in de gracht. Een belediging die Leopold niet zou vergeten.

De Franse koning, Filips Augustus, was ondertussen al afgereisd naar huis. Hij vond dat hij wel genoeg gedaan had en wilde van de afwezigheid van Richard gebruik maken, om zijn macht in Frankrijk te vergroten. Dat wist Richard ook wel en daarom liet hij zijn rivaal een eed zweren, dat die zijn bezittingen niet aan zou vallen.

Na het veroveren van Akko trok het kruisvaardersleger richting Jeruzalem, daarbij voortdurend lastig gevallen door de troepen van Saladin. Hoewel die steden en forten vaak zelf al ontruimden en verwoestten, om te voorkomen dat kruisvaarders ze in handen zouden krijgen.

Er was trouwens geregeld diplomatiek contact tussen de kruisvaarders en Saladin. Daarbij werden geschenken uitgewisseld en vredesvoorstellen gedaan. Een daarvan was een voorstel van Richard, om zijn zuster Johanna te laten trouwen met de broer van Saladin. Het paar zou dan samen over de omstreden gebieden kunnen heersen. Johanna protesteerde heftig tegen dit plan en het ging dan ook niet door.

Er volgden nog allerlei andere voorstellen, die vaak gedaan leken om tijd te winnen terwijl de twee partijen zich voorbereidden op een volgend gewapend treffen. Het kruisvaarders leger ploeterde ondertussen moeizaam richting Jeruzalem. De winter viel in en maakte verder vechten onmogelijk.

In het volgende voorjaar - het jaar is dan 1192 - veroverden de kruisvaarders vrijwel alle havensteden tussen Turkije en Egypte. Richard ging daarbij voorop in de strijd en vond het daarnaast leuk om alleen, of met een klein groepje ridders, op verkenning te gaan. Daarbij doodde hij tientallen vijandige strijders, maar hij kwam ook zelf een paar keer in levensgevaar.

In hoeverre al die verhalen geloofd moeten worden is de vraag, er zal ongetwijfeld sprake zijn van mythevorming en propaganda. Het is bijvoorbeeld opvallend dat de Engelse koning een paar keer zomaar in slaap viel, tijdens zo'n uitstapje en dan net op tijd wakker werd, om vijandige strijders te ontdekken die hem aan het besluipen waren.

Één voorval schijnt wel echt gebeurd te zijn. Richard werd met een paar makkers overvallen door een grote groep Turken. Ze dreigden het onderspit te delven en om zijn leider te redden riep één van Richards ridders, de jonge William des Preaux, dat hij de koning was. William werd daarop gevangen genomen en weggevoerd, maar anderen wisten te ontkomen.

Toen Richard een jaar later het Heilige Land verliet kocht hij eerst William des Preaux vrij. Hij ruilde hem in tegen een aantal hooggeplaatste volgers van Saladin. Des Preaux, die ondanks zijn Franse naam een Engelse ridder was, reisde terug naar zijn vaderland en schijnt 90 jaar geworden te zijn.

In 1965, in het tweede seizoen van de populaire TV-serie over de tijdreiziger Dr. Who, werd William als personage opgevoerd in een aantal episodes over de kruistochten.

(Volgende week even wat anders, voordat ik vertel hoe Richard weer naar huis ging, onderweg gevangen genomen werd en ook weer vrij kwam.)

  

 

De Strip is gemaakt door de de Geheimzinnige Hulpman.

 

Klik hier voor deel 1 - deel 2 - deel 3 en deel 4 van het stripverhaal.  

 

Klik hier voor deel 1 - deel 2 - deel 3 en deel 4 van het vorige verhaal.  

 

Klik op de tekening voor een grotere weergave.