De Germaanse goden spelen nog dagelijks een rol in ons leven

Dit verhaal verscheen in augustus 2007 op het Volkskrantblog. Het is in de daaropvolgende jaren een van mijn best bezochte bijdragen gebleven... 

Heeft ons land een Christelijke cultuur, die verdedigd moet worden tegen het oprukkende Islamisme ? Of gaan onze gebruiken terug op voorchristelijke tijden en vormt het Christendom slechts een krap zittend jasje, waar onze heidense oorsprong onderuit piept ? We kunnen er ruzie om maken, maar dat de heidense goden een rol spelen in ons dagelijkse leven lijkt me niet te ontkennen.
 
Vermoedelijk hoef ik niet uit te leggen dat Kerstmis en Pasen een heidense oorsprong hebben ? Of zou het toeval zijn dat de geboorte van Christus midden in de winter geplaatst is ? Net rond de tijd dat de oude Germanen hun midwinterfeest vierden. De altijd groene dennenboom is natuurlijk een symbool voor het leven dat, terwijl de natuur verder dood lijkt, toch door gaat. De precieze datum, 25 december, hebben we echter te danken aan de Romeinen, die op die dag hun zonnegod vereerden.

Het is ook een beetje verdacht dat, terwijl de Christenen precies aan kunnen geven op welke dag de geboorte van de heiland valt, zijn sterven en opstanding maar een beetje ordeloos over de kalender zwerven. Dat komt doordat de paasdatum is gekoppeld aan de maanstand. Historici gaan er van uit dat Pasen de Christelijke versie van het heidense lentefeest is. De Engelse benaming ‘easter' verwijst naar de vruchtbaarheidsgodin ‘Ostare'. De eieren zijn een vruchtbaarheidssymbool. De paashaas en het paasvuur stammen ook van voor Christus.

Het meest in het oog springende bewijs van onze heidense oorsprong hebben we zo'n beetje dagelijks in handen. Als we in de tv-gids kijken, of in onze agenda, of de kalender. Wij delen het jaar namelijk in volgens een Romeins systeem. De namen van de maanden, zoals we die nu gebruiken stammen rechtstreeks van deze heidense kalender af.

Het voornaamste verschil is dat Romeinen het jaar op 1 maart liet beginnen. Vandaar de namen van september, oktober, november en december, letterlijk de zevende tot en met de 10^e maand. Andere maanden zijn naar goden genoemd, januari naar Janus, maart naar de oorlogsgod Mars. Julius Caesar kreeg zijn eigen maand, juli, net als de latere keizer Augustus. In de 16^e eeuw heeft de RK-kerk, onder leiding van paus Gregorius XIII de laatste aanpassingen aan onze kalender gedaan, maar de oude benamingen bleven gespaard.

De dagen van de week zijn een mix van Romeinse en Germaanse namen. Zondag en maandag zijn Romeinse uitvindingen, net als de zaterdag die zijn naam dankt aan de god en/of planeet Saturnus. De rest van de week is Germaans. Woensdag is Wodansdag, naar de Germaanse oppergod. Donderdag is genoemd naar de dondergod Donar. Vrijdag is genoemd naar Frija, godin van de liefde en de vrouw van Wodan. Het kan haast geen toeval zijn dat wij het woord ‘vrijen' gebruiken voor het bedrijven van de liefde.

Voor dinsdag hebben de geleerden twee verklaringen. Het zou kunnen dat de dag genoemd is naar de Germaanse god Týr, maar er wordt ook gewezen op de mogelijkheid ‘dingsdag'. Een ‘ding' (denk ook aan ‘geding') was bij de Germanen een rechtszaak en wellicht werden die bij voorkeur op dinsdag gehouden.

Wie nog hoopt dat dan toch in ieder geval de 7-daagse week een Bijbelse oorsprong heeft moet ik helaas ook teleurstellen. Volgens Wikipedia is de week van Babylonische herkomst. De zeven dagen zouden afgeleid zijn van de zon, de maan en de vijf met het blote oog zichtbare planeten. Dit sluit aan bij de Romeinse gewoonte om de dagen planetennamen te geven. Trouwens ook de Hindoes, de Chinezen en de Joden kenden al voor de geboorte van Christus een 7-daagse week.

Waaruit maar blijkt: Het Christendom is een likje verf op een veel ouder bouwsel. Dat daar inmiddels een beetje aan geschaafd en geschuurd wordt zou ons toch niet moeten verontrusten. De oude Germaanse goden houden immers ook nog steeds stand en spelen nog dagelijks een rol in ons leven. Dus zelfs al zouden we God vanaf nu Allah gaan noemen, dan is de kans groot dat we over duizend jaar nog steeds kerstmis vieren. Of ‘midwinter' zoals de oude Germanen het noemden.
 

---

Zie ook Wikipedia voor artikelen over:
Kerstmis  - Pasen  -  de kalender - de week -  de dagen van de week

De Strip: Dit deel van het Stripmannen-vervolgverhaal is gemaakt door de Geheimzinnige Hulpman. Klik hier voor  deel 1 - deel 2 - deel 3 - deel 4 - deel 5 - of lees de vorige hoofdstukken De Wind - Snuf de Hond - Muzikale Droom - Theo en Francien en Motorfietsen en Sportwagens

- wordt vervolgd...