Dromen en droomuitleg

Dit verhaal verscheen in december 2005 op het Volkskrantblog. Veel reacties kreeg ik er toen niet op, maar het was mijn eerste blog over dit onderwerp, dat later nog regelmatig terug zou keren...

Oud-premier Ruud Lubbers schijnt in een interview eens gezegd te hebben dat hij nooit droomde. Volgens de mensen die er voor doorgeleerd hebben kan dat niet. De diepe droomloze slaap, waar je wel eens over leest, bestaat niet. De hersenprocessen gaan als we slapen gewoon door en een product daarvan is de droom. Het is wel mogelijk dat je je daar bij het ontwaken niets van herinnert en dus denkt dat je die nacht niet gedroomd hebt. Misschien overkomt dat Lubbers wel elke ochtend.

Over de Italiaanse regisseur Frederico Fellini las ik dat hij elke dag tekeningen maakte van de, vaak erotische, dromen die hij 's nachts had. Die tekeningen gebruikte hij dan weer voor bepaalde scènes in zijn films. Fellini gebruikte zijn dromen dus als inspiratiebron. Hij vond ze ongetwijfeld belangrijk.
 
Nogal wat mensen zijn het met hem eens, zij denken dat dromen veel zeggen over ons leven en symbolische boodschappen bevatten die van grote betekenis voor ons zijn. Ik kan me daar wel iets bij voorstellen, hoewel ik het er niet mee eens ben. Ik droom zelf namelijk ook en vraag me 's ochtends vaak af wat er achter de, vaak verwarrende, avonturen zit die ik 's nachts beleef. 

Zo droom ik vaak over reizen, landschappen, steden en huizen. Vooral veel huizen met lange gangen, veel kamers en onvindbare wc's. Even zoeken op internet geeft de volgende verklaringen voor het huis als droomsymbool:

'Huis... Huis van de ziel. Het huis staat vaak voor de dromer of de dingen die zijn leven stabiliteit en richting geven. Lege of donkere ramen symboliseren het verdwijnen van een geliefde persoon en het verlies van vitale aspecten van het bewustzijn van de dromer. Een niet afgebouwd of slecht onderhouden huis betekent dat aan bepaalde geestelijke of lichamelijke tekortkomingen moet worden gewerkt.'

Weinig behulpzaam, deze uitleg die naar mijn gevoel helemaal niet aansluit bij de huizen waar ik over droom. Over de onvindbare wc kon ik zo gauw niets vinden, al kan dat gewoon samenhangen met een volle blaas bij het krieken van de dag. Wel vond ik de volgende droomthema's met niet erg fantasievolle uitleg:

Een brandend bed betekent relatieproblemen.
Seks in je droom staat voor een behoefte aan seks.
Een bad ... je moeilijkheden zullen weggespoeld worden.
Vliegen... de kracht om boven de aardse problemen uit te stijgen.

Verklaringen waar ik nou niet direct stijl van achterover sla. Sterker nog: ik geloof er geen barst van. Het stoelt allemaal op het idee dat je in je droom bepaalde problemen verwerkt waar je overdag niet aan toe komt. Nu is het me inderdaad wel eens overkomen dat ik in stressvolle tijden een droom had, waarin ik dezelfde problemen trachtte op te lossen als waarmee ik overdag worstelde. Maar veel verlichting bracht dat niet en in mijn ervaring zijn dergelijk dromen heel zeldzaam.
 
De moderne wetenschap lijkt dat verwerkingsidee, dat door heel veel mensen voor waar wordt gehouden, inmiddels verlaten te hebben. In een artikel in het boekenkatern van afgelopen week staat dat de droom, volgens het huidige empirische droomonderzoek, een bijproduct van de REM-slaap is.

Een delirium of psychose, maar dan een gezonde variant, zonder psychische invloed of onbewuste inhoud. 'Nobelprijswinnaar Crick reduceert de droom zelfs tot afvalproduct. De droom is volgens hem het opruimen van nutteloze informatie in het geheugen om zo plaats te maken voor nieuwe indrukken.'

Dat is weer eens een heel andere en wel verfrissende opvatting. Dromen is gewoon de harde schijf van het brein opschonen. Al geloof ik er ook weer niets van dat ik alles wat ik droom al eens eerder gezien, gehoord of gevoeld heb. Eigenlijk ben je dan, via een omweg, nog steeds indrukken van overdag aan het verwerken. 

Met dat idee zet je de fantasie buiten spel en dat lijkt me niet terecht. Volgens mij is dromen de manier waarop het brein zich ontspant. Lekker ongeremd fantaseren over leuke, mooie, spannende of griezelige dingen.

Ps: Voor wie toch graag vast wil houden aan symbolen en verklaringen, hier vind je een amusante website: Droominfo.nl