Maken grote kunstenaars ook wel eens een foutje ?

Wat een heerlijke website heeft het Rijksmuseum momenteel. 'Ontdek de collectie' staat er en dat houdt in dat je een enorme hoeveelheid kunstwerken op je pc-scherm kunt bekijken. En niet als een lullig klein plaatje, maar beeldvullend en haarscherp. Sterker nog: je kunt inzoomen tot de kleinste details en de fijnste penseelstreek.

Ik las erover in de krant en ging meteen kijken. Fantastisch ! Geweldig ! Prachtig ! Maar bij een paar wereldberoemde schilderijen vielen me ook ineens kleine onregelmatigheden op, die ik daarvoor nog nooit gezien had.

Kijk bijvoorbeeld eens naar de'Staalmeesters' van Rembrandt . Een indrukwekkend portret van zes mannen, achter een tafel met een rood kleed erover. Als je inzoomt zie je hoe losjes en bijna impressionistisch de meester ze geschilderd heeft.

Maar als je uitzoomt dan valt ineens op dat die tafel een beetje scheef staat. De hoek van het meubelstuk, die centraal in beeld is geplaatst, is lager dan de rechterhoek. Alsof je bovenop de tafel kijkt. Maar je kunt de bovenkant van het tafelblad niet zien, het gezichtspunt is laag, zodat je zou verwachten dat die rechterhoek juist naar beneden helt.

Perspectieftekenen is een vak apart, waar menig tekenaar, waaronder ikzelf, mee worstelt. Misschien dat het me daarom opvalt. Wellicht heeft het te maken met een verhaal dat over dit schilderij de ronde doet. Men zegt dat Rembrandt het tafelkleed, aanvankelijk, in een veel fellere kleur rood had geschilderd.

De opdrachtgevers vonden dat ze, bij al die kleurenpracht, wat bleekjes afstaken en vroegen of het niet wat minder kon. Waarop de schilder de de heldere kleur wat temperde. Als je de TV-serie mag geloven was Rembrandt een eigenwijs stuk vreten en een ruziezoeker. Dus misschien heeft hij gedacht dat, als die zeurpieten kritiek hadden op zijn kleurkeuze, ze maar voor straf achter een scheve tafel moesten zitten.

Na Rembrandt bekeek ik een paar schilderijen van Vermeer, waaronder het bekende 'Melkmeisje' . En verhip, die staat ook al naast een raar, scheef en perspectivisch verkeerd, geschilderd tafeltje ! Wat gek dat ik dat nog nooit eerder gezien heb ! Dit tafeltje, gedekt met een blauw kleed, is van voren veel smaller dan van achteren. Precies het tegengestelde van wat je zou verwachten.

Van Vermeer wordt wel gezegd dat hij gebruik maakte van een 'Camera Obscura' , een donkere kamer, waarin hij door een lens zijn onderwerp op het doek projecteerde. Het grote voordeel van deze werkwijze is dat je het perspectief en de verhoudingen altijd precies goed krijgt. Een nadeel is dat je in het donker zit te prutsen en dat de voorstelling op z'n kop staat.

Misschien dat daarom dat tafeltje een beetje vreemd op het schilderij terecht gekomen is. Maar misschien laat ik me ook op het verkeerde been zetten door het tafelkleed dat wellicht tegen de muur opgekruld is. Maar dan had Vermeer dat wel wat duidelijker mogen schilderen.

Een ander 'foutje' op het schilderij zit in een deel van de muur, dat zichtbaar is tussen de arm van het meisje en haar melkkan. Dat heeft niet precies dezelfde kleur als de rest van de achterwand. Maar het kan zijn dat dat te wijten is aan een latere restauratie. Misschien heeft men toen ook dat tafeltje scheef geschilderd ?

Je weet maar nooit. Aan Rembrandt of Vermeer kunnen we het niet meer vragen. Het leuke is natuurlijk dat me dat soort dingen in het museum, waar ik de schilderijen vroeger ook wel bekeken heb, nooit opgevallen zijn. En nu, dankzij die prachtige website, dus wel. Gaat dat zien...!

De Strip: Deze aflevering van het Stripmannen-vervolgverhaal is weer gemaakt door Jan de Stripman.

Klik op de strip voor een grotere weergave.

Ga voor eerdere hoofdstukken naar het Strip Jaaroverzicht van 2011  en  het Strip-overzicht van 2012

Bezoek ook onze internationale, Engelstalige, website: The Amazing Comics Men