zondag 3 augustus 2025

Richard Leeuwenhart – deel 3 – Sicilië en Cyprus

(Er heeft nog niemand geprotesteerd, dus ik ga nog even door met het leven van de Engelse koning Richard Leeuwenhart. In het vorige hoofdstuk zagen we dat Richard en de Franse koning Filips II, ook wel Filips Augustus genoemd, in 1190, aankwamen in de havenplaats Messina op Sicilië. Ze waren op weg naar het Heilige Land, om Jeruzalem te bevrijden uit handen van moslimleider Saladin.)


Johanna, een zuster van Richard,
was getrouwd met William II, de koning van Sicilië en pas weduwe geworden. Tancred, een neef van William, had de troon weten te bemachtigen, maar kwam niet naar Messina om de kruisvaarders te ontvangen. Richard eiste dat zijn zuster naar hem toegezonden zou worden, met haar omvangrijke bruidsschat.

Dat gebeurde uiteindelijk, maar niet voordat Richard en zijn mannen ruzie kregen met de plaatselijke bevolking en vervolgens Messina innamen en plunderden. De Franse koning Filips, die ook in Sicilië aangekomen was, hield zich afzijdig van deze schermutselingen, maar eiste wel een deel van de opbrengst voor zich op. Het is tekenend voor de houding van beide vorsten, Richard beukte er meteen op los, Filips hield zich koest, maar probeerde er wel een voordeeltje uit te halen.

Toen Richard had laten zien dat hij de sterkste was besloot Tancred vrede met hem te sluiten. Richard liet daarop zijn moeder overkomen uit Engeland en vroeg haar om Berengaria, de prinses van Navarra mee te brengen. Richard wilde graag met haar trouwen. Het kan zijn dat hij haar echt leuk vond, maar het was in ieder geval een tactische zet. Navarra grensde aan Aquitanië, het hertogdom van zijn moeder en het was slim om bevriend te zijn met je zuiderburen.

Dat voorgenomen huwelijk zorgde voor nieuwe problemen met Filips, want Richard was al heel jong voorbestemd om met Adelheid te trouwen, de zuster van Filips. Adelheid die ook wel Alys van Vexin wordt genoemd, verbleef daarom al sinds haar 8ste aan het Engelse hof. Het schijnt dat Richard onder het huwelijk uitkwam door aan Filips te vertellen dat Adelheid een affaire had gehad met Hendrik, de vader van Richard, en zelfs een kind van hem had gebaard.

(Filips bood later aan om Adelheid te laten trouwen met Jan Zonder Land, de jongere broer van Richard. Dat ging ook niet door en uiteindelijk werd ze uitgehuwelijkt aan Willem III Talvas, graaf van Ponthieu. Wat ze er allemaal zelf van vond is niet overgeleverd.)

Niets stond een huwelijk tussen Richard en Berengaria meer in de weg, maar ze besloten eerst een stuk verder te varen. Met een vloot van meer dan 150 schepen gingen Richard en zijn verloofde, met zijn zuster Johanna en Filips, weer op weg naar het Heilige Land. Maar onderweg raakten ze elkaar kwijt. Filips kwam aan land in Akko, dat vroeger bekend was als Acre, een havenplaats in het noorden van het huidige Israël. Het stadje was in handen van moslimleider Saladin en werd al geruime tijd belegerd door de kruisvaarders.

Het schip met de adellijke dames liep aan de grond bij Cyprus. De heerser van dat eiland, Isaac Comnenus, was de kruisvaarders niet goed gezind en probeerde zich meester te maken van het schip en de opvarenden. Net op tijd verscheen Richard met zijn deel van de vloot. Na de nodige schermutselingen maakte hij zich meester van het eiland. Isaac werd gevangen gezet en het eiland overgedragen aan de Tempeliers, waarmee ook meteen een belangrijk tussenstation, op de reis naar het beloofde land, werd veiliggesteld.

Richard maakte van de gelegenheid gebruik om met Berengaria te trouwen. Samen reisden ze verder naar Akko, wat op zich nogal ongebruikelijk was, doorgaans lieten de kruisvaarders hun vrouwen achter in het thuisland. Misschien was het een teken dat de twee echt verliefd op elkaar waren en niet onmiddellijk na hun huwelijk uit elkaar wilden gaan ?

Inmiddels schrijven we 1191, Richard was 2 jaar koning van Engeland en al een jaar onderweg naar het beloofde land. Men zegt dat hij van de 10 jaar, dat hij koning was, maar 6 maanden in Engeland verbleef. De rest van de tijd was hij op kruistocht, in gevangenschap, of aan het oorlog voeren in Frankrijk.

Bij aankomst in Akko stortte hij zich direct in de belegering van de stad. Op zijn schepen had hij zwaar belegeringsmaterieel meegebracht, zoals stormrammen, katapulten en belegeringstorens. De troepen van Filips schijnen gespecialiseerd te zijn geweest in ondermijnen, dus dat vulde elkaar goed aan. Richard kon bovengronds beuken en zware stenen gooien terwijl Filips, ondergronds, stiekem de stadsmuren ondermijnde.

De belegering leek succesvol te verlopen totdat de koningen ziek werden. Richard leed al langere tijd aan malaria, waardoor hij regelmatig getroffen werd door koortsaanvallen, men denkt dat hij er nu, door de lange zeereis ook scheurbuik bijgekregen had.

(Als er niets bijzonders gebeurt komt volgende week het vervolg van de belegering van Akko en wat daar weer op volgde. Het lijkt misschien nogal vreemd dat die middeleeuwse koningen, met duizenden volgelingen, zomaar alles achter lieten en gingen vechten in het Heilige Land. En dat allemaal als gevolg van wat sterke verhalen. Maar mensen laten zich ook nu nog gemakkelijk opjutten door valse berichten en complottheorieën. De sterke verhalen verspreiden zich nu alleen sneller.)

  

 
De Strip is gemaakt door de de Geheimzinnige Hulpman.
 
Klik hier voor deel 1 - deel 2 en deel 3 van dit verhaal.  
 
Klik hier voor deel 1 - deel 2 - deel 3 en deel 4 van het vorige verhaal.  
 
Klik op de tekening voor een grotere weergave. 
 

4 opmerkingen:

Zelfstandig journalist Antwerpen zei

Misschien was Richard zijn echtgenote wel een stoere krijgster? Niet gebruikelijk in die tijd, maar you never know ...

Jan de Stripman zei

@zelfstandig journalist - Richards moeder, Eleonora, was ook met haar man mee geweest op kruistocht. Misschien zagen ze het als een leuk uitstapje ?
Berengaria, de vrouw van Richard, stichtte 30 jaar later een klooster in Le Mans, dat is redelijk vredig.

martin zei

Tijdens het lezen van het slot van dit derde deel moest ik denken aan een roman Tariq Ali (de linkse auteur uit Engeland) die The Book of Saladin schreef over de kruisvaarten, hij zal vast meer dan alleen de 'heilige plicht' in noemen als beschrijving voor de beweegreden. Ik ben het vergeten en heb het boek zelf niet. In zijn Clash of Fundamentalisms schrijft hij:

"The notion of a monolithic and all-powerfull Islamic civilisation had ceased to have meaning at the beginning of the tenth century and probably earlier. It would soon be put to the test.
Western Christendom was preparing to unleash the First Crusade -- to capture the Holy Land, but also to loot as much wealth a available and bring it back to Europe -- on a complacent Muslim world riven by civil conflicts." (39/40)

Over Berengaria is een boek geschreven: Trindade, Anne (1999). Berengaria: In Search of Richard the Lionheart's Queen. Dublin, Ireland: Four Courts Press. ISBN 1-85182-434-0. Misschien dat daarvoor iets meer van haar ideeën zijn opgediept.

Jan de Stripman zei

@martin - Ik ga er met grote stappen doorheen. Over de kruistochten, de manier waarop Saladin zijn macht wist uit te breiden en ieder van de andere deelnemers is natuurlijk veel meer te vinden.
Kate Norgate, die de biografie over Richard schreef, heeft ook een boek geschreven over zijn jongere broer en opvolger, Jan Zonder Land. Dat ga ik misschien ook maar eens lezen.