 | |
| Een schetsje van de 'duizendjarige den' bij Wolfheze, op de Veluwe. |
Ik heb wel eens
gemopperd op vandalen als Bonifatius die naar onze streken kwamen om
onze heilige eiken om te hakken. Maar laten we eerlijk zijn, als ze
dat niet hadden gedaan waren die bomen inmiddels al wel een
natuurlijke dood gestorven. Want hoewel bomen oud kunnen worden,
onsterfelijk zijn ze niet.
De oudste boom van
ons dorp was lange tijd een linde achter de oude kerk. Omdat de stam
hol was en de gemeente vreesde dat er takken af zouden vallen, is hij
10 jaar geleden gekapt. Onder protest, dat wel. Maar zelfs
rechtszaken konden niet voorkomen, dat de 3 eeuwen oude boom
omgehaald werd.
Wat momenteel
de oudste boom van het dorp is zou ik niet weten. De grootste
exemplaren in de buurt zijn vermoedelijk niet veel ouder dan 150
jaar. Restanten van de parkaanleg bij 19e eeuwse villa's langs de
hoofdweg. Zoals het parkje tegenover ons huis. Maar sommige beuken en
eiken beginnen daar al wat af te takelen. Dode takken, stukken schors
die loslaten.
De oudste boom
van ons land is waarschijnlijk de kroezeboom, bij het Overijsselse
Fleringen. Die boom, een zomereik, wordt geschat op 400 tot 500 jaar.
Een andere eik, de dikke boom van Verwolde, is vermoedelijk niet veel
jonger.
Het probleem met
dergelijke oude exemplaren is dat ze doorgaans hol zijn, waardoor de
ouderdom niet precies meer vast te stellen is. Deze oude bomen worden
met ijzeren stangen en kabels bij elkaar gehouden. Het is maar de
vraag of ze er zonder hulp nog zouden staan.
In Europa zijn wel
oudere bomen te vinden. Maar ook dat zijn doorgaans vervallen en
holle giganten waarvan we de ouderdom alleen maar kunnen schatten.
Een boom heet al gauw de duizendjarige, of de heilige, maar bomen die
nog echt, in naam van Wodan, vereerd zijn zitten daar niet bij.
Dergelijke namen zijn meestal veel later aan de bomen toegekend.
In het Poolse
Bialowiezabos, een oorspronkelijk stukje Europees oerwoud, worden de
oudste bomen op ongeveer 600 jaar geschat. Voor de in onze gematigde
streken voorkomende soorten is dat waarschijnlijk de maximale,
natuurlijke leeftijd.
Voor de oudste
bomen ter wereld moeten we naar Noord-Amerika waar, in de
Californische bergen, de Bristlecone Pine groeit. Men schat de
leeftijd van sommige exemplaren op ongeveer 5000 jaar. Stel je
daarbij geen honderd meter hoge gigant voor. De bristlecone wordt
niet hoger dan een meter of 15 en groeit zeer langzaam.
Van een fijnspar
in Zweden, die op de Engelse Wikipedia 'Old Tjikko' wordt genoemd,
zegt men echter dat het wortelstelsel ruim 9000 jaar oud zou zijn.
Dit is vastgesteld door middel van C14-datering. De stam zelf is maar
een paar honderd jaar oud, maar is een uitloper, of kloon van een
veel oudere wortelkluit.
Dat wordt weer in
de schaduw gesteld door 'Pando' een gemeenschap van 'quaking
aspentrees', een soort populieren, in de Amerikaanse staat Utah. Die
zouden een wortelkluit delen die 80.000 jaar terug gaat ! En sommige
wetenschappers vermoeden dat de wortelstelsels van andere
boomgroepen, van dezelfde soort, bijna een miljoen jaar oud zouden
kunnen zijn. Ook hier zijn de individuele stammen niet ouder dan een
paar honderd jaar.
Je kunt je
afvragen of een boom altijd een stam met wortels is, of ook een
wortelkluit met uitlopers kan zijn. Bomen kunnen in ieder geval
duizenden jaren oud worden. Hoe oud precies is niet vast te stellen,
aangezien de oudste exemplaren nog elke dag ouder worden...
Links:
De Kroezeboom op
de Fleringer es
Website van Jeroen Philippona (secretaris, tevens contactpersoon voor de landelijke
Bomenstichting) met informatie over oude bomen in Europa
Op Wikipedia Het Woud van Bialowieza
Encyclopedia of Earth over Bialowieza
Mooie Poolse (Engelstalige) website over Bialowieza
Website over de bomen van Bialowieza
Wikipedia over de
Bristlecone pine over 'Old Tjikko' en over 'Pando'
Bij de tekening: Deze boom is een paar geleden omgewaaid, maar ligt nog in het bos. Dus je kunt hem nog bewonderen. Ook deze 'duizendjarige' was vermoedelijk maar 450 jaar oud...
Ps.: Dit verhaal is eerder verschenen op het Volkskrantblog in 2010. Ik plaats het nu opnieuw naar aanleiding van een blog van collega-blogger Ivy: Koningsboom
15 opmerkingen:
toch allemaal erg oud...de Lodewijkslinde schijnt ook kanp oud te zijn mijn oud leerling Marco heeft daar kort geleden nog een gedicht over geschreven( op mijn blogspotweblog vind je wel een link naar zijn gedichtenwebsite)
Toch hadden die Christenen van de bomen af moeten blijven, potjandorie.
Met hun is de grote vernieling van het bos begonnen.
Interessant blog, dank je wel!
Bijkomend probleem van de datering van een boom, is dat het via de telling van de jaarringen gaat. Dus moet je hem eerst omzagen voordat je de leeftijd kunt bepalen ;-))
@cor - Daar ga ik naar kijken, Cor !
@antoinette - Vandalen waren het, terroristen !! En net als de Moslims kwamen ze uit het Midden-Oosten...;o)
@Ivy - Dat valt mee. Je kunt met een holle boor een monster nemen. Zo dateert men ook oude balken in monumentale huizen. Helemaal doorzagen is niet nodig, gelukkig...;o)
@cor - Gevonden ! Maar ook deze boom, vermoedelijk zo'n 350 jaar oud, is hol en in verval...
Kijk maar hier
Het idee bevalt me wel dat er tal van oude houten knoken op de wereld staan waarvan we de leeftijd niet kennen.
Leuk blog!
En voor verbetering vatbaar uiteraard, dat in het kader van de authenticatie van mijn reactie ;-)
@glaswerk - Precies zullen we de leeftijd van die oude bomen nooit weten. Maar we kunnen wel betrouwbare schattingen maken, gebaseerd op wat we weten van bomen die eerder omgehakt of -gevallen zijn. Meestal komen die schattingen een stuk lager uit dan enthousiaste boomliefhebbers verwachten. Een eik of beuk van 300 jaar kan een zeer imposante boom zijn, maar oude Germanen en Romeinen heeft hij toch echt niet gezien...;o)
Een ding is zeker: de meeste bomen overleven ons met gemak!
@zelfstandig journalist - O, ja, 100 jaar is voor een boom piepjong. Maar er zijn wetenschappers die er aan werken om ook de mens honderden jaren oud te laten worden. De vraag is of dat dan ook nog leuk is...;o)
Ik zit er niet op te wachten ...
Een wortelkluit met uitlopers, zo heb ik het nog nooit bekeken. Interessant.
@zelfstandig journalist - Ik ook niet...;o)
@ron - Het vergt misschien enige mentale buigzaamheid. Bij een boom denken we in de eerste plaats aan wat er boven de grond zichtbaar is, een stam en takken. Maar onder de grond zit net zoveel materiaal aan wortels. Als de stam omvalt kan dat wortelstelsel, in sommige gevallen, overleven en een nieuwe stam maken. Misschien herkennen we dat niet als dezelfde boom, maar het is wel dezelfde plant...
Jan mooi onderwerp. Ik herinnerde me de vorige keer dat je het publiceerde al na twee zinnen. De stukken beklijven.
@martin - Dank je ! Alles er in 1 keer weer opgooien, na het verdwijnen van het VKblog, vind ik tamelijk zinloos. Maar zo af en toe een aardig oud verhaal herplaatsen kan geen kwaad...;o)
Een reactie posten